Samengesteld door historica/schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser (Papendrecht 2015)
E-mail: hwg.blokland-visser@ziggo.nl; website: http://blokland.dordtenazoeker.nl.

Inleiding

PARTENREDERIJ:

Nr. 01 Rederij FAMILIE BACKUS.
Nr. 02 Rederij Fa. DEN BANDT & 't HOOFT.
Nr. 03 Rederij Fa. BATENBURG & COOYMANS.
Nr. 04 Rederij Fa. BOONEN & NIERHOFF.
Nr. 05 Rederij Fa. HENDRIK FANCOIS de COURT.
Nr. 06 Rederij Fa. DAVID & SAMUEL CRENA.
Nr. 07 Rederij Fa. JACOB v DONGEN & ZN.
Nr. 08 Rederij Fa. HUGO GEVERS & CO.
Nr. 09 Rederij FAMILIE HARDUS /Fa. DAM & HARDUS.
Nr. 10 Rederij Fa. JESSE de HEER Gz & GERRIT de HEER Jz.
Nr. 11 Rederij Fa. GERRIT v HOOGSTRATEN & ZN /JACOB STAATS v HOOGSTRATEN Gz.
Nr. 12 Rederij Fa. AART v/d KAA & ZN/Fa. KOUWENS & v/d KAA.
Nr. 13 Rederij Fa. GIJSBERT de LENGH MZ.
Nr. 14 Rederij Fa. HENDRIK van LIDT de JEUDE.
Nr. 15 Rederij Fa. ADRIAAN v LOON & ZN /GEBR.v LOON.
Nr. 16 Rederij Fa. ARNOLD V POELIEN & ZN.
Nr. 17 Rederij FAMILIE REES.
Nr. 18 Rederij Fa. FRANK v/d SCHOOR & ZN.
Nr. 19 Rederij Fa. STRATENUS.
Nr. 20 Rederij Fa. VOS & UYTERLIMMIGEN.
Nr. 21 Rederij Fa. PIETER VERNIMMEN & WALPOT.
Nr. 22 Rederij Fa. HENDRIK VRIESENDORP & ZN.

HANDEL:

ZOUTHANDEL te Dordrecht in de 18e eeuw.
Opvallend is het grote aantal kooplieden/reders dat in zout handelden en in bezit waren van een zoutziederij.
Dordrecht had in de 18e eeuw 15 zoutziederijen in Hendrik Ido Ambacht/Zwijndrecht/De Mijl.

HOUTHANDEL te Dordrecht in de 18e eeuw.
Een groot aantal kooplieden/reders handelden in Hout en waren in bezit van een houtzaagmolen. Met ca 28 houtmolens en een van de grootste houtveilingen in Nederland met o.a. de makelaars in hout Boonen & van Eijsden, die het hout veilde van de grootste houthandelaar in Nederland de familie TERWEN uit Rotterdam, die van oorsprong uit Dordrecht kwam.

OLIE en GRAANHANDEL te Dordrecht in de 18e eeuw.
Veel van de ca 13 windoliemolens gelegen aan de s.Gravendeelsedijk/Weeskinderdijk waren in bezit van de kooplieden/reders in Dordrecht met de daarbij behorende drukke handel in granen en olie.

WALVISVAART/STOKVIS en TRAANHANDEL te Dordrecht in de 18e eeuw.
Een groot aantal kooplieden/reders handelden in stokvis en traan en hadden aandelen in de Walvisvaart. De walvisvaart bloeide volop in Dordrecht, vele kooplieden/reders participeerden in de walvisvaart er vertrok wel ieder jaar in april een of twee walvisvaarders naar Groenland o.a. De Fluitschepen ,,DE PRO PATRIA,, en ,,DE STADT DORDRECHT,, en aan het einde van de 18e eeuw. De Fluitschepen ,,DE UNIE,, en ,,DE HOOP,,.

OPKOMST EN TERUGVALVAN DE KOOPLIEDEN/REDERS TE DORDRECHT IN DE 18e EEUW

De rederijen in Dordrecht in de 18e eeuw waren voornamelijk de zo genaamde PARTENREDERIJEN. Met een van de aandeelhouder (vaak de grootste aandeelhouder) als Boekhouder die belast was met de dagelijkse leiding van de rederij en de administratie. Deze vorm van rederijen is in de 15e eeuw ontstaan, door spreiding van de risico,s maakte het voor de kooplieden/ aandeelhouders veiliger om Parten (aandelen) te bezitten van verschillende schepen in plaats van hun geld in een schip te investeren.

REDERESSEN /KOOPVROUWEN te Dordrecht in de 18e eeuw

Bij mijn onderzoek viel mij op dat veel vrouwen van kooplieden/reders in de 18e eeuw eenmaal weduwe geworden de zaken van de rederij overnam van haar overleden man. Dit had te maken met de regel dat:
ongehuwde vrouwen waren handelsbekwaam
gehuwde vrouwen waren niet handelsbekwaam
eenmaal weduwe ware de vrouwen weer handelsbekwaam
De meeste vrouwen die trouwde met een koopman/reder kwamen zelf uit een koopmansfamilie.

Begin 18e eeuw bezaten de Dordtse reders nog een groot aantal Fluitschepen die werden gebruikt voor o.a. de Hout/Zout en Walvisvaart en andere goederen. Enkele van de Rederijen stammen al uit de 17e eeuw zoals Rederij v/d Familie REES en de Familie BACKUS. Een aantal Reders in Dordrecht zijn begonnen als Schipper/koopman/ Maasschipper of Rijn schipper, die zich in 17e eeuw en begin 18e eeuw in Dordrecht vestigde zoals:
- De Maasschippers HARDUS / KOOL en
- De Schippers Familie DE HEER uit Friesland en
- De Schippers Familie KOUWENS uit Capelle in Noord Brabant.
Deze klimmen op van schipper tot koopman/reder.

Na 1750 is er een opbloei van de handel en worden er diverse rederijen opgericht en is er een toename van het aantal schepen.
Na 1770 worden de rederijen steeds groter en ook het aantal grote driemast zeeschepen zoals Fluitschepen / Pinkschepen / Fregatschepen / Driemast Hoekerschepen en Driemast Galjootschepen worden aangeschaft.
In 1780 waren enkele Dordtse kooplieden/reders uitgegroeid uit tot grote reders zoals:
- FRANK v/d SCHOOR Leendertz. (1730/1804 Ddr)
- HENDRIK VRIESENDORP Hendrikz. (1715/1788 Ddr)
- SAMUEL CRENA Davidz. (1740 Ddr /1807 Alphen a/d Rijn)
- JACOB STAATS van HOOGSTRATEN Gerritz. (1736 Ddr/1813 Den Haag)
Deze 4 Reders hadden de grootste vloot in Dordrecht en verhuurde van 1782 t/m 1795 hun 13 Fluit en Pinkschepen aan de V.O.C. voor reizen naar Batavia en Ceylon.

Vanaf 1780 bij het uitbreken van de 4e Engelse oorlog liepen de rederijen grote risicos en lieten daarom hun schepen waar mogelijk onder een Neutrale vlag varen o.a. de Pruissische/Oostenrijkse of Deense vlag.
Na 1803 werd door allerlei oorlogen en blockades, de handel bijna onmogelijk en zette de teruggang in van de zeevaart van Dordrecht. In 1795 had Dordrecht nog 120 zeegaande schepen daarna zette de teruggang van de zeevaart in, door de steeds terug kerende oorlogen in 1810 waren er nog maar 10 zeegaande schepen over.