Door H.W.G. van Blokland-Visser (Papendrecht 2015)
E-mail: hwg.blokland-visser@ziggo.nl

Bij gebruik van gegevens van de website vermeld dan:
"mw. H.W.G. van Blokland-Visser, Papendrecht (website: blokland.dordtenazoeker.nl)"

(deel 2) de heren van Halewijn bewinshebbers W.I.C. uit Dordrecht

DE HEREN VAN HALEWIJN bewindhebbers W.I.C. UIT DORDRECHT

(afb. 1 - Familiewapen VAN HALEWIJN afkomstig uit Vlaanderen /de plaats Halluin/Halewijn)

De familie van Halewijn kwam oorspronkelijk uit de plaats Halewijn/Halluin dat ligt op de grens van Frankrijk en België in Vlaanderen.
Het familiewapen: VAN HALEWIJN
In een veld van zilver
Drie klimmende leeuwen in zwart
Gekroond en getongd van goud
De Dordtse familie van Halewijn van Teresteyn en de aan deze familie verwant zijnde familie Halewijn van Watervliet van Werven uit Voorburg voerden hetzelfde wapen.
De familie van Halewijn vluchtte voor de Spanjaarden uit Antwerpen naar Dordrecht, Den Haag en Voorburg.
In 1586 werd het eerste huwelijk in Dordrecht gesloten tussen Jacob van Halewijn uit Antwerpen en Geerken van Oudenaarde.
In die tijd was er een grote toestroom van vluchtelingen uit Vlaanderen en Brabant naar het veilige Holland.
Ook Dordrecht nam veel Vlaamse vluchtelingen op. Deze drukten een zwaar stempel op de Dordtse volksaard. In 1620 had Dordrecht op een bevolking van 18.000 inwoners, waarvan er 4500 van Vlaamse afkomst.

FRANCOIS VAN HALEWIJN ALEWIJNZ

De Dordtse tak begint met François van Halewijn Alewijnz. Hij ondertrouwt op 8 oktober 1595 en trouwt op 20 oktober 1595 in Dordrecht met NEELTJE VAN TERESTEYN geboren te Dordrecht, dochter van Adriaan van Tersteyn. Haar broer Cornelis van Teresteyn was in 1622 bewindhebber van de W.I.C voor Dordrecht.
François van Halewijn stijgt hoog op de maatschappelijke ladder in Dordrecht als koopman in ijzer. Hij is in 1616 lid van het Groot koopman gilde en in 1621 wordt hij lid van de Dordtse Raad .Uit zijn huwelijk zijn drie kinderen bekend die geboren werden te Dordrecht:
Alewijn (1599), Adriaan (1607) en Jacob (1612)

ALEWIJN VAN HALEWIJN FRANCOISZ BEWINDHEBBER W.I.C. IN 1638

Gedoopt op 1 september 1599 te Dordrecht als zoon van welgestelde ouders, François van Halewijn en Neeltje van Teresteyn, verkeerde hij in de hoge kringen te Dordrecht waar hij ook zijn vrouw heeft leren kennen.
ARNOUDINA VAN BEAUMONT (1611/1696 Dordrecht) kwam uit een vooraanstaande Dordtse familie en was de dochter van Mr. Simon van Beaumont, een man met veel connecties buiten Dordrecht (ambassadeur in Zweden en Polen en raadspensionaris van Middelburg en Rotterdam) en Arnoudina van Rosenburch. Alewijn trouwt op 20 november 1635 te Dordrecht met zijn Arnoudina en was als houthandelaar in 1631 lid van het Groot koopman gilde geworden.
Uit zijn huwelijk zijn de volgende kinderen geboren te Dordrecht:
Deze kinderen voeren als 2e achternaam van Teresteyn
1638 Francois
1641 CORNELIS tr. Johanna v Hartigsfeld uit Rotterdam
1645 Arnoudina (ongehuwd)
1648 Anna (ongehuwd)
1651 Catharina (ongehuwd)
1654 SIMON tr. 1681 Agneta de Witt uit Amsterdam
(ontsnapt in 1696 uit slot Loevestein en vlucht naar Suriname)

In 1634 is Alewijn van Halewijn een van de Dordtse schepenen en hij verkeert in kringen die met de W.I.C te maken hadden.
Zijn oom aan moeders kant Cornelis van Teresteyn is bewindhebber van W.I.C. voor Dordrecht en zijn zwager broer van zijn vrouw Mr. Simon van Beaumont jr. is dan lid van de Hoge raad van de W.I.C. in de kolonie Nederlands -Brazilie.
In 1638 wordt hij aangesteld als bewindhebber voor Dordrecht in de W.I.C. in de Camer van de Mase.
Hij kreeg hij als bewindhebber te maken met de handel in suiker en slaven zoals blijkt uit een Rotterdamse notariële akte.
Op 29 februari 1644 sluit ALEWIJN V HALEWIJN een overeenkomst als bewindhebber bij de W.I.C. voor Dordrecht in de Camer van de Mase samen met WILLEM KRYGER bewindhebber bij de W.I.C. voor Rotterdam en GERRIT DE GRAEFF bewindhebber bij de W.I.C. voor Delft betreffende de bevrachting van het schip ,,DE SWAEN,, (200 last) waarop Adriaen Heynricksen van Delfshaven schipper is, om vanuit de Maas te varen met lading naar Sr Paulo de Louwanno (Loanda) in Angola om na de ontlading aldaar met een nieuwe lading goederen (o.a. koper, ivoor en verfhout) of Inegros (negers) naar Parnambuque (Pernambuco) in Brazilie te gaan en vandaar met suiker terug te keren naar de Maas.

CORNELIS TERESTEIN V HALEWIJN ALEWIJNZ

In 1699 Heer van Abbebroek, Raadsheer van Hof v Holland.
Ged: 1-2-1641 te Dordrecht, overl: 18-5-1701 te Dordrecht. (z.v. Alewijn v Halewijn Francoisz en Arnoudina v Beaumont)
Hij trouwt in ca 1676 met JOHANNA V HARTIGSFELD (d.v. Kornelis v Hartigsfeld Burgemeester v Rotterdam en Agneta v Driel).

FRANCOIS TERESTEIN V HALEWIJN CORNELISZ

Heer van Abbebroek/ Pensionaris van Dordrecht/Statenlid v Holland.
Geb ca 1677 te Dordrecht /overl: 22-6-1751 te Dordrecht. (z.v. Cornelis Terestein v Halewijn Alewijnz en Johanna v Hartigsfeld).
Hij trouwt in ca 1706 met AGATHA JEANNA V NAERSEN geb: 1676 te Rotterdam (d.v. Revixit v Naersen).
Kinderen uit dit huwelijk te Dordrecht
1711 JOHANNA AGATHA (overl 1763) trouwt in 1738 met CAREL V ESSEN HEER V SCHAFFELAAR EN HELBERGEN (1696/1756). (z.v. Lucas Willem v Essen Jonkheer v Schaffelaar (landrost van de Veluwe) en Geertrui Vygh).
(Johanna Agatha v Halewijn erft als enige erfgename in de familie van Halewijn de plantages in Suriname van haar oudoom Simon van Halewijn Alewijnz).

MR. SIMON VAN HALEWIJN ALEWIJNZ

(Heer van Abbebroek)
Burgemeester v Dordrecht. In 1677 bewindhebber bij de W.I.C.
Gezant in dienst van koning Willem III v Engeland.
Ged: 4-1-1654 te Dordrecht, overl: 1727 te Suriname, begraven op zijn plantage ,,t Eylant" aan de Pauluskreek in 1731 herbegraven in Nederland lokatie onbekend.
z.v. Alewijn v Halewijn Francoisz en Arnoudina van Beaumont.
Hij trouwt 1e x op 25-5-1681 met AGNETA DE WITT.
Geb: te Amsterdam , overl: 1-5-1688 te Dordrecht.
d.v. raadspensionaris Johan de Witt en Wendela Bicker (d.v. Johan Bicker burgemeester van Amsterdam). Uit dit huwelijk worden 3 kinderen geboren te Dordrecht (die alle drie jong overlijden) Arnoudina(1682), Johan(1683) en François(1686).
Hij trouwt 2e x op 17-7-1725 te Suriname op zijn plantage 't Eylant,,
met SUSANNA VAN KINCKHUYSEN, geb: ca 1695 te Haarlem d.v. Abraham van Kinckhuysen, secretaris en Landmeter te Suriname.
Simon van Halewijn studeerde rechten te Harderwijk.
In 1692 tijdens de oorlog met de Fransen, ging Simon van Halewijn in opdracht van de Staten van Holland de grenzen van Duitsland en Zwitserland met Frankrijk inspecteren en de toestand bij de grens onderzoeken.
In Zwitserland trof hij de Franse gezant d'Amelot, met hem ging hij in het geheim vredesonderhandelingen voeren zonder toestemming van de Staten van Holland. Hierdoor werd hij beschuldigd van verraad en werd hij bij terugkeer gevangen genomen en opgesloten in de gevangenpoort in Den Haag, in afwachting van zijn proces.

(afb 2 - Kaart van Suriname met Paramaribo en de plantages langs de rivier de Commewijne en de Suriname rivier met daarop de plantages van Simon van Halewijn uit Dordrecht anno 1700)

MR. SIMON VAN HALEWIJN DE DORDTSE HUGO DE GROOT ONTSNAPT IN 1696 UIT SLOT LOEVESTEIN.

In juli 1693 werd hij veroordeeld tot levenslange opsluiting in Slot Loevestein.
Al zijn goederen werden verbeurd verklaard, zijn titel Heer v Abbebroek en bezittingen gaan naar zijn broer Cornelis Terestein van Halewijn. Hij werd in de kamer vastgezet die gelegen was naast de kamer waar Hugo de Groot gevangen heeft gezeten.
In 1696 wist ook Simon van Halewijn te ontsnappen uit Slot Loevestein.
Over het ontsnappen zijn verschillende verhalen in omloop. Een daarvan is dat Simon van Halewijn een gat in de vloer heeft gebrand onder zijn bed met de kaarsen die hij kreeg voor licht bij het maken van visnetten.
Hij maakte om zijn tijd door te komen visnetten voor de visserij in Woudrichem. Een deel van deze visnetten hield hij achter en maakte hier van een stevig koord om daarmee door het gat te kunnen ontsnappen.
De ruimte onder zijn kamer was de slotkapel en via deze kapel sprong hij uit een raam de slotgracht in.
Daarna heeft hij hulp gehad van een onderofficier die hem militaire kleding gaf om zo te kunnen ontsnappen, en met behulp van een roeiboot de Merwede over te steken en te ontvluchten naar Rotterdam.
Toeval of niet? In 1696 was de burgemeester van Gorinchem en slotvoogd van Loevestein François van Halewijn Jacobz van Werven Heer van Horvette (geb. ca 1660 Voorburg) een ver familielid van Simon van Halewijn die zat opgesloten zat in Slot Loevestein.
Het zou mogelijk zijn dat deze burgemeester van Halewijn zijn ver familielid hulp heeft verleend om te ontsnappen.
Toen de ontsnapping van Simon van Halewijn uit Slot Loevestein bekend was geworden, zette het Hof van Holland een som van f 3.000,- op zijn hooft. Gezien zijn hoge afkomst en vele invloedrijke familieleden o.a. bij de W.I.C. kon hij vanuit Rotterdam vluchten naar Suriname. Maar wel als vluchteling, hierdoor kon hij nier meer terug keren naar Holland.

MR. SIMON VAN HALEWIJN EEN BANNELING IN SURINAME

Eenmaal in Suriname begon hij in ca.1700 met de aankoop en aanleg van plantages en heeft hij vast hulp en advies gehad van zijn mede Dordtenaar en leeftijdgenoot Pieter van de Werff die daar al plantages had overgenomen en aangelegd. Toeval of niet Simon zijn eerste plantage lag naast die van Pieter van de Werff die hij de naam ,,Beaumont" gaf naar zijn moeder Arnoudina van Beaumont. Daarna volgen de plantages ,,Puttenzorg" ,,'t Eylant" en ,,Mopentibo" alle gelegen langs de Suriname rivier.
Op 2 februari 1710 is hij doop getuige op de naast zijn plantage gelegen plantage ,,Dordrecht" bij de doop van Pieter v/d Werff kleinzoon van de plantage eigenaar Pieter v/d Werff en zoon van Pieter v/d Werff jr. en Nandina v/d Zee Vrijmoet.
Simon van Halewijn geboren in 1654 en Pieter v/d Werff geboren in 1656 beide te Dordrecht zullen als plaatsgenoten en buren veel contact met elkaar hebben gehad.
Op 17 juli 1725 trouwt Simon van Halewijn in zijn huis op zijn plantage ,,'t Eylant" aan de Paulus kreek met de veel jongere Susanna van Kinckhuysen geboren te Haarlem en dochter van Abraham van Kinckhuysen, secretaris en landmeter van Suriname.
In 1727 overlijdt Simon van Halewijn en werd hij begraven op zijn plantage ,,'t Eylant" uit zijn huwelijk werden geen kinderen geboren.
Zijn weduwe schreef op 20 april 1731 een brief aan een neef van Simon van Halewijn, de zoon van zijn broer Cornelis die in Dordrecht woonde:

De Weledele geboren Heer en neef Francois Teresteyn van Halewijn Cornelisz. Also de tijd tot het opnemen en versenden van het lijck van wijlen heer van Halewijn uw oom in zijn laatste testament heeft geordonnert, nu gekomen is.
Soo hebbe mij verpligt gevonden om het selve in presentie van verscheyde getuigen te doen opnemen, de overblijvselen over te doen in een kleyne looden kistje met koopere spijkertjes gemerkt S.V.H. en hetselve nadat het kistje bekleed was besteld aan capt: Klaas Koek voerende het schip ,,Alexander de Groote" ende eerstelijk geadresseert tot Amsterdam aan Dhr Oostman met versoek aan deselve om te versorgen dat voorst besteld werd aan de weledele jonkvrouw Anna van Halewijn (zuster van Simon v Halewijn) ofte anders aan uw wel edele.
Ik heb alles gedaan dat in mijn vermogen was om de begeerte van mijn seer waarde man zaliger na te komen,sijnde een seer goed schip en in het beste seisoen van het jaar, soo dat aan de behouden overkomst onder gods zegen niet twijfele en houde mij aan de andere kant mede versekert dat uw edele geb in de protectie des almogende bevoelente hebben verblijve uw edele geboren ootmoedige dienares en ooms weduwe Susanna van Kinchuysen weduwe van Halewijn Suriname 20 april 1731.
(brief uit archief 116 /nr./125/648 familie papieren van Repelaer SAD)

Wat er met het kistje met de overblijfselen van Simon van Halewijn is gebeurd, is niet te achterhalen. Het kistje kan geplaatst zijn in het graf van zijn vrouw Agneta de Witt. Volgends een beschrijving van het familie graf van de familie Teresteyn van Halewijn, in de Sint Barbara kapel in de Dordtse Grote kerk, staat niets vermeld over een evt. bijzetting van Simon van Halewijn in 1731. Er wordt wel melding gemaakt van het graf van ene Soeta v Halewijn. Misschien bestond er toch een zekere terughoudendheid bij de familie om een veroordeeld familielid na zijn overlijden te begraven in het familiegraf.

JOHANNA AGATHA TERESTEYN VAN HALEWIJN ERFGENAME VAN PLANTAGES IN SURINAME

De plantages van Simon van Halewijn gingen naar zijn enige erfgename, Johanna Agatha Teresteyn van Halewijn (in 1738 gehuwd met Carel baron van Essen tot Helbergen, heer v Schaffelaar), dochter van François Teresteyn van Halewijn Cornelisz en Jeanne van Naersen.
Zij erfde:
De suikerplantage ,,BEAUMONT" aan de Beaumont kreek (genoemd naar de familie Beaumont).
De suikerplantages ,,'t EYLANT" en ,,PUTTENZORG" aan de Paulus kreek, een zijtak van de Suriname rivier.
De koffieplantages ,,PEPERPOT" en ,,MOPENTIBO" aan de Suriname rivier.

FAMILIE VAN HALEWIJN VAN WERVE
FRANCOIS VAN HALEWIJN
HEER VAN WATERVLIET (Oost Vlaanderen) EN HORVETTE

Hij trouwt met Margaretha Maria Roussel d.v. Jacob Roussel Heer van Horvette François van Halewijn vlucht vanuit Vlaanderen naar Nederland en koop op 13-11-1641 het landgoed ,,DE WERVE" bij Voorburg noemt zich vanaf die tijd VAN HALEWIJN VAN WERVE.
(Het echtpaar ligt begraven in de kerk van Voorburg)
JACOB VAN HALEWIJN VAN WERVE
Hij trouwt met SUSANNA STAES
Hun zoon
FRANCOIS VAN HALEWIJN VAN WERVEN HEER VAN HORVETTE
Burgemeester van Gorinchem, Slotvoogd van Slot Loevestein.
Geb: ca 1660 te Voorburg.
Hij trouwt met ALIDA VAN LUCHTENBURG d.v. Mr. Petrus van Luchtenburg en Elisabeth van der Does. In 1696 is hij burgemeester van Gorinchem en tevens slotvoogd van Slot Loevestein Hun zoon
MR JACOB STAES VAN HALEWIJN VAN WERVEN
Geb: 25 januari 1692 te Gorinchem en overleden in 1746 te Suriname.
Hij trouwt met MARIA EMILIA DE LA RIVIERE.
In 1742 werd hij aangesteld als Raad Fiscaal in Suriname en was hij eigenaar van de koffieplantages ,,Zorgvliet" en ,,Visserszorg".

Bron o.a.
- Doop en Trouw te Dordrecht SAD.
- Archief 116/ nrs 125/648 Repelaer (familie v Halewijn)SAD.
- Nationaal Archief van Suriname te Paramaribo.
- ,,Het Slot Loevestein" Ned Kastelen Stichting/Doorn/1986.
- Informatie over de familie v Halewijn van Dhr K.van der Leer /Voorburg.

(toegevoegd juni 2020)

- De familie van Halewijn van de werve in Suriname
In: New West Indian Guide / Nieuwe West-Indische Gids
Author: Fred. Oudschanz Dentz

Dat de oude Riddermatige hofstede „De Werve", thans een buitenplaats van dien naam aan de Laan van Nieuw Oosteinde te
Voorburg, waarvan de oudste gegevens van 1297 dagteekenen, in welk jaar beschreven staat dat Flores V (waarschijnlijk) in 1262
Hubrecht, heer van de Werve met deze bezitting verblijdde, eenmaal in het bezit is geweest van een geslacht, dat in Suriname een
rol heeft gespeeld, is velen niet bekend. Het is in het bezit geweest van het geslacht Halewijn. De eerste maal werd het 13 Nov. 1641 beleend aan Franciscus Halewijn, Domheer van Utrecht. Op 10 Juli 1673 verleent de
Prins van Oranje-Nassau, aan het huis met inbegrip van de goederen en levende have, sauvegarde. Daarna volgt een overdracht op
24 Mei 1689 luidende: Francois van Halewijn, heer van Watervliet, Werve ende Heest aan Francois van Halewijn, den jongen,
heere van Horvette, Maarschalk van 't Over Quartier 's lands van Uijtrecht, zijn zoon. Donatie inter vivos (schenking onder levenden).
Na hem volgt 8 Nov. 1734: Jacob Staats van Halewyn, heere van Horvettes en Werve bij dode van Francois van Halewyn, zijn vader *).

Deze laatste is nu de man in Suriname's geschiedenis bekend. Hij was gehuwd met Maria Emelia de la Rivière en had één dochter
Jacoba Emelia. Onder het bestuur van Gouverneur Mauricius werd hij op 9 Januari 1742 in Nederland als Raad Fiscaal van Suriname
aangesteld. Aan dit ambt was geen bezoldiging verbonden, alleen genoot de Raad Fiscaal de helft van eenige boeten,
maar aangezien hij ook het exploiteursambt uitoefende, had hij wel een inkomen van / 20.000, dus meer dan de Gouverneur. In

1) Niet uitgegeven geschriften van J. B. van Loenen (zie het Vaderland van 1 Januari 1932).

den loop der jaren was het ambt derhalve in aanzien gestegen, had de Raad Fiscaal veel invloed gekregen en was het fiscalaat
ver boven zijn beteekenis uitgegroeid. Scheen Van Halewyn in den beginne geneigd met Mauricius mede te werken aan de verbetering
van de rechtspleging, toen de Gouverneur evenwel in 1745 het exploiteursambt van het fiscalaat gescheiden had, waarvoor
Van Halewyn een vergoeding van / 5000 ontving, ging de bedekte vijandschap in openlijke over en werd Van Halewyn mede
een der ambtenaren, die tegen den Gouverneur oppositie heeft gevoerd en hem het leven hebben vergald. Bij de bevolking was Van
Halewyn zeer gehaat. Mauricius noemt hem in eenige zijner geschriften bij zijn bijnaam „de lange neus".
Ter gelegenheid van het bezoek aan Paramaribo van den wetenschappelijken reiziger ridder C. M. de la Condamine gaf Mauricius
een maaltijd ten gouvernementshuize, waarbij eveneens de Raad Fiscaal van Halewyn genoodigd was. In zijn „Receuil" teekende
Mauricius aan: Het is om te toonen dat de Heer van Werven reeds in dien tijd (1744) mijn bedekte vijand was. Ik erinnere mij
tegenwoordig dat hy bij dieselfde gelegenheid bij mij etende met Condamine, de raaden, welke meest geen Fransch verstonden,
zeer charitabel trachtte in 't denkbeeld te brengen, dat het Condamine niet was, maar een andere spion, die er zich voor uitgaf".
Mr. Jacobus Staats van Halewyn overleed op 22 Augustus 1746. Op zijn grafzerk in de Hervormde kerk te Paramaribo lezen
wij: „Hier leyd begraven M(r Jac)obus Staats van Halewyn He(er) Van Werven Horvettes Watervliet & & in (zyn)n (Edel)e leven
Raad Fi(sca)al Van de Colonie van Suriname (Riv)ieren en Distri c)te(n) Van Dien & & & geboren tot Gorinchem Den 23 January
1692 In Den Heere ontslapen Op den 22 Augustus 1746 oud 54 Jaren 7 maanden." Een fraai wapen versiert deze grafzerk *).

De weduwe hertrouwde in 1749 met Domine Joannes Pfaff, de eerste predikant van de Evangelisch Luthersche gemeente te Paramaribo,
die wegens wangedrag uit zijn ambt werd ontslagen. Na hun huwelijk vestigden zij zich te 's-Gravenhage. Evenals Van
Halewyn waren de weduwe en haar tweede echtgenoot Ds. Pfaff vijanden van Mauricius en zij brachten vele beschuldigingen tegen
hem in. Behalve van eenige kleine plantages was Mevrouw Pfaff eigenaresse van plantage „Sorgvliet". De Domine keerde in
1757 naar Suriname terug. Wat het huis „Te Werve" aangaat, op

1) Inventaris en Naamregister der Grafzerken in en om de Nederlandsen Hervormde Kerk van Paramaribo, door Fred. Oudschans Dentz, De Navorscher, afl. 2, 3 en 4 van 1912. Daarin No. 69.

26 Sept. 1765 beleenden de Staten van Holland en West Friesland het aan Maria Emelia de la Rivière, echtgenoote van Anthony
Levyn van Pabst *), na opdracht van die leenen, gedaan door hare dochter Jacoba Emelia van Halewyn tot een onversterflijk leen *).
Behalve de genoemde Mr. Jacobus Staats van Halewyn is nog in Suriname geweest Mr. Simon van Halewyn, Heer van Abbebroek,
burgemeester van Dordrecht en bewindhebber der W. I. Comp., die in 1693 tot levenslange gevangenisstraf werd veroordeeld, in
1696 uit Loevestein vluchtte en naar Suriname toog. Hij was gehuwd met Agneta de Witt, dochter van den Raadpensionnaris
Jan de Witt. In Suriname hertrouwde hij met Susanna van Kinkhuyzen, dochter van den secretaris der kolonie.

[https://brill.com/view/journals/nwig/13/1/article-p531_51.xml?language=en]

300 JAAR HANDEL IN SUIKER TE DORDRECHT 1695-1905